om å vere ei sjøstjerne (ein slags ønskereprise)

Ei natt drøymde eg om ein koalabjørn. Han sat i eit skap på kjøkkenet mitt, og eg mata han med restar frå middagar eg hadde ete. Fiskegrateng, kjøttbollar, spagetti; han åt alt eg gav han. Eg trur at koalaen var lykkeleg, eg dansa og lo saman med koalabjørnen, vi hadde det godt ilag, han og eg. Og da eg vakna, blei eg skuffa over å ikkje finne den nye venen min nokon stad i huset. Koalaen hadde berre vore ein draum, ein draum som kjendes varm inni meg, som når du legg ein bete mjølkesjokolade på tunga og let han smelte der. Ein draum som nesten fekk meg til å tisse i senga av lykke.

Søster mi har alltid vore ei diger jente. Ho har vore ein koloss, som eit svært hus. No er ho meir på storleik med Eiffeltårnet. Eg har sett Eiffeltårnet på bilete, det er eit høgt og smalt tårn, men beina er kraftige, akkurat som på søster mi. Når eg kjem ned på kjøkkenet, sit søster mi allereie der og knaskar på ein bete nepe. Ho har fleire betar foran seg på eit fat, ho knaskar manisk medan ho held blikket på betane. Eg spør om ho ikkje heller kunne tenkje seg litt rista loff med smør og sukker, men Eiffeltårnet gjer meg berre eit kaldt blikk, som om ho vil bevise at ein ikkje går frå å vere ein koloss til å bli eit tårn med å ete rista loff med smør og sukker. Sjølv ristar eg nokre skiver loff og lagar eit glas sjokomjølk, og heile tida tenkjer eg på at søster mi alltid har hata nepe. Når eg snur meg mot ho for å seie det, ser eg at ho har flytta seg ut på gata foran rekkehuset vi bur i. Eiffeltårnet skal ut og jogge, klokka ni ein laurdag morgon.

På fjernsynet viser dei Kykkelikokos, og nett no er det Kykkeliklemmetid. Når det er Kykkeliklemmetid, skal ein klemme alle dei ein ser. Eg ser ingen, og eg kan ikkje springe opp til mor, for ho dusjar. I studio er dei heilt gale, og klemmer alle dei kjem over, stor og liten, alle skal med. Det ser ut som om nokon har fortalt dei at dei har vunne i Lotto og at det skal ha bursdag heile året. Dei er så glade, som om sola aldri skal gå ned, som om dei aldri blir gamle og grå og rynkete, at dei aldri skal bere ei sånn lukt som alle dei gamle gjer, av kamfer og grøt og bøker frå da dei var unge. Bestemor mi luktar sånn, gammal dame blanda med ei søt tobakklukt. Eg har alltid elska den lukta, lukta alle dei andre hatar og gjer alt for å ikkje få, sprayar seg inn med musk og sandeltre og rose for å sleppe unna ho. Den dagen mor mi finn det første grå håret, kjem ho til å bade i lavendelparfyme, berre for å ikkje lukte gamlis, ho kjem til å vere hysterisk, sjølv om eg veit at ho har funne det for lengje sidan, ho berre fargar håret og lèt som ingenting.

Men eg, eg elskar lukta av gamle folk, lukta av dei som har levd eit liv, levd ein mannsalder, lukta av dei som veit at dei snart skal døy. Og det gjer vondt for meg at eg aldri skal bere den lukta, lukta eg elskar, at eg ikkje skal leve ein mannsalder, at eg skal døy før eg har rokke å bli vaksen.

Mor mi har alltid vore den typen som les alt ho kjem over av helsetips og om korleis ein kan sjå ti år yngre ut på berre ti dagar. Ho har vore på ”finn deg sjølv”-reiser i Asia, på spa i Aust-Europa, ridd på elefantar i Afrika. Mor mi er ei sånn som vil verke eksotisk, lur og spennande på folk, men ho har ikkje sett ein levande koalabjørn. Ho har mange venar, og nokre av dei trenar ho yoga med. Det seier ho er godt for sjela. Då eg blei sjuk, trur eg ho la skulda på seg sjølv, ho som alltid hadde vore så sunn skulle aldri ha født eit sjukt barn. Nokre gonger trur eg at ho synest meir synd på seg sjølv enn på meg. Eit barn skal ikkje tru slik om mor si, det har psykologen min sagt, men eg veit at han skjønar korleis eg har det, kanskje han òg har hatt ei slik mor, ei udødeleg dame som aldri meir skal ete karbohydrat (”Åh Gud, Fedon Lindberg er helten min, han har så rett!” ropte mor mi ein gong, og da bestemte eg meg for å ikkje klemme ho neste gong det var Kykkeliklemmetid).

Søster mi blir smalare og smalare, ho er ikkje lenger Eiffeltårnet, ho liknar meir på ein skyskrapar, ho er Empire State Building, men ho smiler ikkje. Ho et berre slikt som mor mi et, neper og linser og bønner og Gud veit kva, ho et berre kvit fisk, mor mi er så stolt av ho, går rundt som ein hane med nebbet i sky. Eg er tjukkabollafeita i familien no, eg tek opp så mykje plass som mogleg, eg breier meg, eg er lykkeleg. Eg ligg på sofaen og knip auga saman, eg er ei sjøstjerne, eg sprellar. Eg opnar dei, og lukkar dei igjen, eg er ein koalabjørn, og smattar fornøgd. Eg opnar auga, eg er eit menneske. Forsiktig tek eg av meg parykken, ”kreftparykken” som venane mine kallar han, eg legg han frå meg og lukkar auga att, eg er månen og eg lyser ned på jorda slik eg skal gjere når eg er død.

Da eg blei sjuk, var eg berre sju år, og eg trur ikkje mor mi var klar over at så små menneske kan få kreft. At ungen hennes skulle få det, ver enda meir utenkjeleg. Ho, som berre åt sunn mat og dreiv med yoga og heldt seg unna tobakk. Joda, ho tok seg eit glas vin no og da, ho skulle innrømme det, men… Kreft? Legen forklarte mor mi at slikt hender, det kan vere så mykje, genar, arv, blod, det kan vere kva som helst. Og nokre gonger, så legen, nokre gonger er det berre uflaks. Ja, uflaks måtte det vere, sa mor mi, og eg ante ikkje kor eg skulle gjere av meg, men eg skjønte allereie da at eg aldri kjem til å lukte gammal mann.

Og det er så mange ting som gjer meg lykkeleg og varm i hjartet, sjølv om det finns ting som gjer meg så ulykkeleg at eg berre vil leggje meg for å sove og aldri meir vakne. Som til dømes å sleike handbaken min og lukte på han når eg har vore ute i sola, eller å kle på meg klede som er heilt reine og luktar som ti somrar på ein gong, eller å sitje på bussen og smile til alle dei søte jentene bussen kjører forbi, alle dei jentene som ikkje veit at det eg har på hovudet er ein parykk. Men det aller beste eg veit, er å ta på huda til bestemor. Huda er mjuk, som silke og rømmegraut på ein gong, og ho legg seg så fint i andletet til bestemor mi. Ein kan sjå at ho har levd lengje, så lengje eg aldri kan drøyme om. Kvar gong eg er saman med bestemor, inhalerer eg lukta hennes, ein søt duft, lukta av ein generasjon som seier nei takk til plastpose når dei handlar, dei har med ein sjølv. Ein generasjon som har vore i krig, som har hatt det tøft, men som òg har hatt det bra. Ein slik eg aldri skal bli ein del av, når kompisane mine er gamle, er eg månen som skinn ned på dei. Berre parykken min ligg att i grava.

Men veit du kva? Eg er lykkeleg, i alle fall så vidt eg veit. Det er berre dei små tinga eg treng, varm hud, sjokomjølk, tv-program om dykking i Great Barrier Rief. Eg er berre ein liten gut som veit at eg aldri skal bli gammal, men som nektar å sutre. Eg er diger, eg nyt, eg tek alltid to porsjonar om eg kan, eg er ei sjøstjerne på sofaen. Den beste venen min er ein koalabjørn som bur i kjøkkenskapet mitt, søster mi er ikkje lenger Eiffeltårnet, ho er ikkje ein skyskrapar, ho er eit spir på ei kyrkje, og mor mi et berre det dei på tv seier ho kan ete. Dei har ikkje sett det vakraste, dei føler ikkje livet slik som eg som skal døy gjer. Dei har ikkje lukta på hud som luktar kokos, dei har ikkje sett sjøanemonar på tv, dei har ikkje smakt søte havrekjeks med sjokoladetrekk, og eg trur ikkje dei veit at om du kuttar av ei arm på ei sjøstjerne, så veks ho ut att. Men eg veit, og eg har sett, og alle som ser meg veit at eg er det mest lykkelege mennesket dei nokon gong vil møte, og alle jentene eg smiler til frå bussen knisar, og eg vil berre at det skal danse meg dit eg høyrer til. Dans med meg, dans meg overalt, dans meg heim. Dans meg til meir lykke.